રંગ દ્રષ્ટિ ઉણપ (Colour Vision Deficiency)

રંગ દ્રષ્ટિ ઉણપ (Colour Vision Deficiency) શું છે?

રંગ દ્રષ્ટિ ઉણપ નો અર્થ એ છે કે તમે ચોક્કસ રંગો જોવા માટે અસમર્થ છો. વિવિધ પ્રકારની ઉણપ હોય છે ઉદાહરણ તરીકે, તમે લાલ રંગથી લીલા (Red-Green) અથવા વાદળીથી પીળા (Blue-Yellow) રંગનો ભેદ કહી શકતા નથી. લાલ લીલા રંગની ઉણપ (Red-Green Deficiency) સૌથી સામાન્ય સ્વરૂપ છે.

આપણે વિવિધ રંગો કેવી રીતે જોઈએ છીએ?

આપણી આંખના પડદા પરની વિશિષ્ટ કોશિકાઓ દ્વારા જુદા જુદા રંગ જોવા મળે છે. બે પ્રકારની કોશિકાઓ છે, જેને દંડ કોષો (RODS) અને શંકુ કોષો (CONES) કહેવાય છે. Cones રંગ દ્રષ્ટિ સાથે સંબંધિત છે ત્રણ પ્રકારના શંકુ કોષો છે: લાલ શંકુ, વાદળી શંકુ અને લીલા શંકુ.

રંગ દ્રષ્ટિ ઉણપ કેટલી સામાન્ય છે?

રંગ દ્રષ્ટિ ઉણપ 12 પુરુષોમાંથી 1 અને લગભગ 200 સ્ત્રીઓમાંથી 1ને અસર કરે છે. તે પુરૂષોમાં વધુ સામાન્ય છે કારણ કે મોટા ભાગના લાલ-લીલા રંગ દ્રષ્ટિની ઉણપના જીન્સ X રંગસૂત્ર પરના જીન પર આવેલ હોય છે.

રંગ દ્રષ્ટિ ઉણપ કેવી રીતે નિદાન થાય છે?

• રંગદ્રવ્ય ઉણપનો સામાન્ય રીતે પ્રથમ ઇશીહારા પ્લેટ્સ તરીકે ઓળખાતા વિશિષ્ટ રંગીન ચિત્રોનો ઉપયોગ કરવામાં આવે છે. ઇશિહારા પ્લેટનો ઉપયોગ લાલ-લીલા રંગ દ્રષ્ટિનું મૂલ્યાંકન કરવા માટે થાય છે.
• ઇશીહારા પ્લેટમાં 16 જુદા જુદા આકૃતિઓ છે જે સંખ્યાને દર્શાવે છે.

રંગ દ્રષ્ટિ ઉણપના કારણો શું છે?

• મોટાભાગના રંગ દ્રષ્ટિની ઉણપ ધરાવતા લોકો માટે વારસાગત (આનુવંશિક) કારણ જવાબદાર હોય છે.
• ભાગ્યે જ રંગ દ્રષ્ટિ ઉણપ જીવનમાં પાછળથી થતી બિમારીઓના પરિણામે વિકાસ કરી શકે છે જેમ કે, થાઇરોઇડ આંખ રોગ, ડાયાબિટીસ, મોતિયા, ગ્લુકોમા, મેક્યુલર ડિજનરેશન, અલ્ઝાઇમર રોગ.

શું રંગ દ્રષ્ટિ ની ઉણપની સારવાર શક્ય છે?

• ના, એવો કોઈ ઉપચાર નથી જે વારસાગત (જીનેટિક) રંગ દ્રષ્ટિની ઉણપોને સુધારી અથવા અટકાવી શકે છે.
• જો રંગ દ્રષ્ટિની ઉણપ થાઇરોઇડ રોગ અથવા ડાયાબિટીસ જેવી સ્થિતિ દ્વારા થઈ હોય તો તે અંતર્ગત સ્થિતિ ની સારવાર રંગ દ્રષ્ટિની ઉણપને સુધારી શકે છે.

આ તમામ જાણકારી માત્ર માહીતીદર્શક છે અને તેનો તમારા રોગના નિદાન તથા સારવાર માટે સ્વ-ઉપયોગ ન કરવા વિનંતી છે. તમારી આંખની કોઈપણ તકલીફ માટે આંખના નિષ્ણાત તબીબનો સંપર્ક કરવો. - ડો. ધવલ પટેલ (MD, AIIMS Delhi)

- compiled & published by Dr Dhaval Patel MD AIIMS